SUY THẬN CẤP 

Suy thận cấp là gì?

- Suy thận cấp (hay tổn thương thận cấp) là sự suy giảm nhanh chức năng thận trong vài ngày tới vài tuần, gây ra sự suy giảm nhanh chóng khả năng lọc các chất thải trao đổi chất từ ​​máu của thận.

- Suy thận cấp có thể xảy ra do bất kỳ tình trạng:

• Giảm lượng máu cung cấp cho thận
• Bệnh hoặc chất độc hại nào ảnh hưởng đến thận.
• Bất kỳ tình trạng nào cản trở dòng nước tiểu dọc theo đường tiết niệu.
• Một số trường hợp, không thể xác định được nguyên nhân gây ra suy thận cấp. Nếu cả hai quả thận đều hoạt động bình thường, tổn thương ở một quả thận (ví dụ do sỏi thận tắc nghẽn 1 bên) thường không gây ra vấn đề lớn vì quả thận còn lại có thể bù đắp và thường duy trì chức năng thận gần như bình thường. Để suy thận cấp gây ra vấn đề nghiêm trọng, thông thường cả hai quả thận đều bị tổn thương hoặc hoạt động bất thường.

Nguyên nhân suy thận cấp

- Giảm cung cấp máu cho thận

• Mất máu.
• Mất một lượng lớn natri và chất lỏng.
• Chấn thương cơ thể làm tắc nghẽn mạch máu.
• Tim bơm máu không đủ (suy tim).
• Huyết áp cực thấp (sốc).
• Suy gan (hội chứng gan).
• Thuốc làm giảm lưu lượng máu đến thận.

- Tổn thương tại thận

• Lượng máu cung cấp cho thận suy giảm kéo dài.
• Các chất độc hại (ví dụ: thuốc, chất cản quang i-ốt được sử dụng trong xét nghiệm hình ảnh và chất độc).
• Tiêu cơ vân (tác dụng độc hại đối với thận do suy nhược cơ quá mức).
• Phản ứng dị ứng.
• Các rối loạn ảnh hưởng đến các đơn vị lọc (nephron) của thận (ví dụ: viêm cầu thận cấp tính, viêm thận ống kẽ thận , các khối u gây tổn thương thận hoặc tổn thương mạch máu xảy ra với hội chứng tan máu – ure huyết , bệnh lupus ban đỏ hệ thống, bệnh thận do xơ vữa động mạch,…).
• Nhiễm trùng toàn thân nghiêm trọng (nhiễm trùng huyết).

- Tắc nghẽn dòng nước tiểu

• Tắc nghẽn bàng quang (ví dụ: phì đại tuyến tiền liệt, hẹp niệu đạo hoặc ung thư bàng quang ).
• Khối u chèn ép đường tiết niệu.
• Sỏi trong niệu quản hoặc bàng quang.
• Tắc nghẽn trong thận (ví dụ: tinh thể hoặc sỏi như oxalate hoặc axit uric)

Triệu chứng suy thận cấp

- Các triệu chứng ban đầu bao gồm:

• Giữ nước, gây tăng cân và sưng bàn chân, mắt cá chân hoặc phù mặt và tay.
• Lượng nước tiểu giảm.

- Khi tổn thương thận cấp kéo dài và các chất thải tích tụ nhiều trong cơ thể, người bệnh có thể gặp phải các triệu chứng:

• Mệt mỏi.
• Giảm khả năng tập trung.
• Chán ăn.
• Buồn nôn.
• Ngứa toàn thân.

- Những trường hợp nặng có thể xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng hơn như: 

• Đau ngực.
• Co giật cơ.
• Khó thở khi dịch tích tụ nhiều trong phổi.

Chẩn đoán suy thận cấp

- Khám lâm sàng: Kết quả khám lâm sàng có thể giúp bác sĩ xác định nguyên nhân gây suy thận cấp. 

Ví dụ: Bàng quang to có thể cho thấy tắc nghẽn đường tiết niệu gây ra thận ứ nước.

- Xét nghiệm máu

• Kiểm tra nồng độ creatinine và urê trong máu giúp xác định chẩn đoán. 
• Mức độ creatinine cũng là chỉ số tốt nhất để đánh giá mức độ của sự suy giảm chức năng thận. Mức độ càng cao thì khả năng suy giảm chức năng thận càng nghiêm trọng.
• Các xét nghiệm máu khác phát hiện sự mất cân bằng trao đổi chất xảy ra nếu sự suy giảm chức năng thận nghiêm trọng, chẳng hạn như tăng độ axit trong máu (nhiễm toan , mức bicarbonate thấp), tăng kali máu, hạ natri máu, hạ canxi máu,…

- Xét nghiệm nước tiểu                                                                                              

• Xét nghiệm nước tiểu, chẳng hạn như phân tích nước tiểu và đo một số chất điện giải (natri, kali, canxi,…), có thể giúp bác sĩ xác định nguyên nhân tổn thương thận là do lượng máu đến thận không đủ, tổn thương tại thận hay tắc nghẽn đường tiết niệu.

Hình ảnh

• Hình ảnh thận bằng siêu âm hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT) rất hữu ích, đôi khi giúp xác định thận ứ nước, bàng quang to hoặc có thể xác định kích thước của thận.
• Chụp X-quang động mạch hoặc tĩnh mạch thận có thể được thực hiện nếu nguyên nhân nghi ngờ là tắc nghẽn mạch máu. 
• Chụp mạch cộng hưởng từ (MRI) cũng có thể được sử dụng ở một số trường hợp.

Điều trị suy thận cấp

- Bất kỳ nguyên nhân gây suy thận cấp nào có thể điều trị được đều phải điều trị càng sớm càng tốt.

- Thông thường, thận có thể tự lành, đặc biệt nếu tổn thương thận chỉ tồn tại trong vài ngày và không có vấn đề phức tạp như nhiễm trùng. Trong thời gian này, các biện pháp được thực hiện để ngăn chặn tình trạng suy giảm chức năng thận gây ra các vấn đề nghiêm trọng, gồm các biện pháp:

• Hạn chế sử dụng một số loại thuốc có thể gây hại cho thận.
• Hạn chế natri, phosphate và kali trong chế độ ăn uống.
• Duy trì dinh dưỡng tốt.
• Dùng thuốc nếu nồng độ kali hoặc phosphate trong máu quá cao.
• Lọc máu trong suy thận cấp nặng.

- Suy thận cấp tùy vào mức độ bệnh cũng như thể trạng của người bệnh để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, hiệu quả và kịp thời.

- Bệnh viện Đa khoa Hoàng Tuấn là cơ sở khám và điều trị suy thận chất lượng, được nhiều bệnh nhân đánh giá cao cả về chất lượng chuyên môn và dịch vụ y tế.

Được phục vụ quý khách là vinh dự của chúng tôi !

BS. Trà Sà Rạ 

Tài liệu tham khảo:

1. Anna Malkina, MD, University of California, San Francisco. (Oct 2023). Acute kidney injury. 02/02/2024, 2. 2.
2. https://www.msdmanuals.com/home/kidney-and-urinary-tract-disorders/kidney-failure/acute-kidney-injury.